ویژگی های شب قدر

ویژگی‌هاى شب قدر

  قرآن براى شب قدر، ویژگی‌ها و برجستگی‌هایی قائل است که آن را از دیگر شب‌ها ممتاز مى‏کند و ما به بیان گذراى هر یک از آن‌ها مى‏پردازیم:

 1. نزول قرآن: بدون تردید قرآن در شب قدر نازل شده است:

«إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی‏ لَیْلَةِ الْقَدْرِ»[6]

و بدون شک، شب قدر در ماه رمضان قرار دارد:

«شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ»[7]

از بافت و پیوست این دو آیه برمى‏آید که اولاً شب قدر به یقین یکى از شب‌های ماه مبارک رمضان است. ثانیاً مجموع قرآن در آن نازل شده است نه جزئى از آن و نه آیات آغازین آن؛ که برخى بر آن و برخى بر این نظر، اصرار مى‏ورزند.

تأکید بر این نکته ضرورى است که نزول همه قرآن، در شب قدر، منافاتى با نزول تدریجى آن در طول بیست و سه سال دوران رسالت ندارد زیرا خود قرآن شاهد صادق است که آیات آن دو بار و به دو شکل نازل شده است:

الف ـ نزول دفعى و یکباره در ماه رمضان و در شب قدر به صورت نور، و بسیط و بسته و به دور از قالب مادى و حروف و کلمات؛ و به دیگر بیان، به صورت اجمال و فشرده و فهرست‏وار.

ب ـ نزول تدریجى، تفصیلى و به صورت باز و گسترده و به مقتضاى زمینه و زمان و رویداد خاص. این مطلب به دو دلیل قابل اثبات است:

نخست: دلالت قرآن: برخى از آیات بر این دو نزول دلالت روشنى دارد:

«کِتَابٌ أُحْکِمَتْ آیَاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِن لَّدُنْ حَکِیمٍ خَبِیرٍ»[8]

کتابى است که آیات آن استوار گشته (و به هم پیوسته) سپس از جانب خداى حکیم و آگاه تفصیل داده شده است.

این آیه، از نزول اول به عنوان نزول تحکیم یافته و استوار و به هم پیوسته (= اُحکمت) و از نزول دوم که با تأخیر و فاصله زیادى از نزول اول صورت گرفته با کلمه «فُصِّلت» (= تفصیل داده شده) تعبیر مى‏کند.

 دلیل دوم استفاده از کلمه نزول و تنزیل است که اولى در نزول دفعى و دومى در تدریجى کاربرد دارد.[9]

 2. برترى شب قدر

یکى از شاگردان امام ششم (ع) به نام حمران مى‏گوید: به حضرت صادق (ع) گفتم: مقصود خداوند از اینکه فرموده: شب قدر بهتر از هزار ماه است چیست؟ فرمود: عمل صالح همچون نماز و زکات و انواع کارهاى خیر در آن شب بهتر است از همان اعمال در هزار ماهى که در آن، شب قدر نباشد.

و اگر خداوند جزاى اعمال خیر مؤمنان را چندین برابر نمى‏کرد، آنان به جایى نمى‏رسیدند، ولى خداى متعال، پاداش حسنات را براى آن‌ها، چندین برابر بالا مى‏برد (تا در قیامت به چشمه‏سار سعادت رهنمون شوند).[10]

اگر کسى در چنین شبى، دست به دعا بردارد، گویا بیش از هشتاد سال در حال دعا بوده است و خدا دست ردّ به سینه چنین کسى نمى‏زند، و از درگاه خویش نا امید نمى‏کند.

[1] ر. ک: المفردات راغب اصفهانی؛ المیزان، ج20، ص466، دانشنامه قرآن، بهاءالدین خرمشاهی، ص1626

[2] ر. ک: المیزان، ج2، ص471؛ پرتویی از قرآن، جزء 30، ص198، سیدمحمدحسین طالقانی؛ مرآة‌العقول، علامه مجلسی، ج16، ص380

[3]

[4] برگرفته از پرتوی از قرآن، جزء 30، ص198

[5] تفسیر نمونه، ج27، ص187

[6] قرآن کریم، سوره قدر، آیه1

[7] قرآن کریم، سوره بقره، آیه185

[8] قرآن کریم، سوره هو، آیه1

[9] ر ک: تفسیر المیزان، ج20 و پرتوی از قرآن، جزء 30، ص199

[10] ترجمه المیزان، ج20، ص567

[11] تفسیر نمونه، ج27، ص190

[12]

[13] تفسیر البرهان، ج4، ص488