گزارش کرسی آزاد اندیشی دانشگاه فرهنگیان استان لرستان

روز دوشنبه مورخ 4/3/94 رأس ساعت 10صبح در محل سالن کنفرانس پردیس علامه طباطبایی خرم آباد کرسی آزاد اندیشی دانشجویان دانشگاه فرهنگیان استان لرستان با موضوع « تفکیک علوم انسانی به اسلامی و غیر اسلامی آری یا خیر» با حضور دانشجویان موافق و مخالف و داور و مجری کارشناس برگزار گردید.

این نسشت که با همکاری دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاههای استان لرستان برگزار گردید، ابتدا با تلاوت آیاتی از کلام الله مجید آغاز شد، سپس دکتر اصلانی مدرس دانشگاه لرستان به عنوان مجری کارشناس با بیان مقدمه ای ضمن طرح موضوع، دانشجویان موافق و مخالف با موضوع را جهت طرح نظرات خود و تنظیم وقت نوبت دهی نمودند.

در ادامه جناب آقای دکتر ثواقب عضو هیأت علمی و دانشیار گروه تاریخ ایران اسلامی دانشگاه لرستان  به عنوان داور کرسی، مقدمه ای کوتاه در زمینه تاریخچه علوم انسانی و اسلامی شدن این علوم بیان نمودند در این مقدمه ایشان بیان داشتند ، پیش از انقلاب اسلامی آنچه که  از علوم انسانی  وارد دانشگاهها شد بدون قید اسلامی بود اما پس از انقلاب اسلامی اقداماتی در زمینه اسلامی شدن برخی علوم صورت گرفت. ایشان اضافه  کردند با توجه به این که ریشه تمامی علوم در علم خداوندی و خلقت اوست پس همه علوم به نوعی، علوم دینی هستند؛ اما با تأسیس نظام دانشگاهی جدید «که تا قبل از آن علوم در انحصار حوزه های علوم دینی بود و هر علمی حتی علوم طبیعی مانند طب و ریاضیات و ... در حوزه های علوم دینی تحصیل و تدریس می شد.»علم به تجربی و غیر تجربی تقسیم شد و علم دانشگاهی، تجربی صرف بود که دین و علوم دینی در آن جایگاهی نداشت و اختصاص به حوزه های علوم دینی پیدا کرد. این عمل در واقع نتیجه رنسانس و تحول در اروپا بود که علم متافیزیکی کنار رفت و علم فیزیکی و این جهانی غالب شد. حال آیا باید مبانی را از اسلام بگیریم و انسان خدا باور و بر اساس خدا محوری تربیت شود ؟ یا با علوم انسان محور و تفکر اصالت انسان ، انسان را تربیت کنیم؟

سپس خانم زهرا عزیزپور دانشجومعلم ترم پنجم علوم تربیتی به عنوان مخالف بیان داشت، تقسیم بندی علوم به اسلامی و غیر اسلامی صحیح نیست و نباید علوم را از هم با این عنوان تفکیک نمود بلکه باید روح اسلامی و دینی را بر کلیه علوم حاکم نمود که این نیاز به نظریه پردازی عمیق و دقیق دارد.

آنگاه آقای مرتضی رضایی دانشجو معلم ترم پنجم علوم تربیتی به عنوان موافق بیان کرد؛ منظور از اسلامی شدن علوم این نیست که علوم انسانی غربی تدریس نشود و یا از آن ها استفاده نگردد بلکه ما باید علوم را اقتباس کنیم و بدون این که به مبانی اعتقادی ما آسیب برساند و مطیع صرف آن ها شویم؛ از آن بهره مند گردیم.

در ادامه خانم فاطمه حسنپور دانشجو معلم ترم پنجم علوم تربیتی به عنوان مخالف اسلامی کردن عنوان کلیه علوم انسانی اظهار داشت اسلامی کردن علوم انسانی زمانی معنا دارد که در بردارنده ی ویژگی های فرهنگی هر اقلیم خاص باشد نه این که بدون توجه به تفاوت های انسانی علوم انسانی غرب را در کشور تدریس و ترویج کنیم.

سپس آقای مهدی سلگی دانشجومعلم ترم پنجم علوم تربیتی به عنوان موافق اسلامی شدن علوم  اظهار داشت در زمینه برخی علوم مثل روانشناسی، تدریس نظریه های روانشناسان غربی بدون دخل و تصرف و تطبیق با مبانی دینی، خلاف اصول و مبانی دین اسلام است چرا که برخی از این علوم هدف و غایتشان تنها رضایتمندی کامل انسان به طور همه جانبه خصوصاً ارضاء نفسانیات او است و این با مبانی اسلام سازگار نیست. پس علوم انسانی باید اسلامی شود.

در پایان آقای دکتر ثواقب به عنوان داور پس از استماع نظرات موافقان و مخالفان موضوع، پاسخ های لازم را به هریک ارائه نمودند و به جمع بندی مطالب پرداخته و اظهار داشتند: مبانی و روش ها در علوم پایه باید تغییر کند و انسانی و اسلامی شود. به این معنی که تربیت انسان اسلامی با مبانی غیر اسلامی غیر ممکن است و باید مبانی هستی شناسی اسلام به دور از نگاه تک بعدی و مادی صرف به انسان ، تدوین شود و انسان جامعه اسلامی بر اساس آن تربیت شود. بین علوم طبیعی و علوم انسانی نباید تمایزی باشد و باید بکوشیم هر علمی را در حوزه علمی خود بررسی کنیم. اما چون موضوع علوم انسانی خاص است و محور آن انسان است؛ باید به طور خاص به آن توجه شود. ایشان همچنین تصریح کردند که نظرات در این باب مختلف است یک رویکرد، نفی تقسیم بندی علوم به اسلامی و غیر اسلامی است. رویکرد دیگر پذیرش عین علم و اطاعت از آن علم است و رویکرد سوم سازگار نمودن علوم انسانی دنیا با مبانی اسلامی است. اما در این سازگار کردن مبانی تغییر نکرد بلکه فقط روپوشی از علوم عوض شد و رویکرد پوزیتیویستی علوم بزک شده و با ظاهر و عناوینی دینی به ما ارائه گردید و در نتیجه چون مبانی درست نشد خروجی آن تربیت انسان غیر دینی و بیگانه با مبانی اعتقادی دین شد. مسئله مهم در اسلامی سازی علوم بحث اسلام محوری است. اما باید دقت و سعی شود نگاه واحدی از اسلام حقیقی ارائه گردد.پس تغییر علوم باید با محوریت اصالت اسلام و با تأکید بر به روزرسانی علوم اسلامی – انسانی باشد.

خلاصه بحث:

در زمینه اسلامی کردن علوم خصوصاٌ علوم انسانی:

1. مبانی متافیزیکی و هستی شناسی و معرفت شناسی مشخص شود.
2. اصول منابع اطلاعات و زمینه ها باید تبیین شود.
3. حوزه جغرافیایی اسلامی در زمینه بسیاری از علوم مانند حقوق و غیره می تواند و باید وجوه افتراق و اشتراک با سایر علوم جهان داشته باشد.
4. در امر تبیین برنامه های درسی در مقاطع مختلف، هدف گذاری صورت گیرد.